Ömer Engin LÜTEM-ASAM Yayınları

Ermeni Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Ömer Engin Lütem tarafından derlenerek yayımlanan “Ermeni Sorunu: Temel Bilgi ve Belgeler” başlıklı kitap sorunun tüm yönlerini ele almakta ve Ermeni sorununu incelemek isteyenler için temel bir referans kaynağı oluşturmaktadır.Kitap Ermeni sorununun tarihsel, uluslararası ilişkiler, uluslararası hukuk, psikolojik ve sosyolojik boyutlarını inceleyerek, konuya disiplinler arası bir yaklaşım getirmekte ve bu nedenle alanında bir ilki oluşturmaktadır.

Eserdeki tüm makaleler Ermeni sorunu konusunda alanında deneyimli yazarlar tarafından kaleme alınmıştır. Bu yazarlar arasında ünlü tarihçi Justin McCarthy, Ermeni Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Emekli Büyükelçi Ömer Engin Lütem, Emekli Büyükelçi Gündüz Aktan, ASAM Uluslararası Hukuk Danışmanı Doç. Dr. Sadi Çaycı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü Araştırma Görevlisi M. Serdar Palabıyık, Siyaset Psikolojisi Uzmanı F. Sevinç Göral Alkan ile Doç. Dr. Erol Gökabulunmaktadır.

“Ermeni Sorununun Tarihsel Boyutu” başlıklı birinci bölümde altı adet makale bulunmaktadır. M. Serdar Palabıyık’ın kaleme almış olduğu “Ermeni Sorununa Giriş: Başlangıçtan Lozan Antlaşması’na Kadar” başlıklı ilk makalede Ermeni sorununun tarihsel arka planından hareketle Ermeni tarihinin ana hatları, Ermenilerin Osmanlı İmparatorluğu’ndaki durumu ve Ermeni tehciri konularında bilgi verilmektedir. “Lozan Barış Antlaşması ve Ermeni Sorunu” başlığını taşıyan diğer makalede E. Büyükelçi Gündüz Aktan, Ermeni sorununun Lozan Barış Antlaşması öncesinde gerçekleştirilen Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşmalarıyla hukuki olarak çözümlendiğini belirtmektedir.

E. Büyükelçi Ömer Engin Lütem’in hazırladığı “Lozan’dan Sonra Ermeni Sorunu” başlıklı makale özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında Ermeniler ve Ermenistan’ın durumu, Türk diplomatlarını hedef alan Ermeni terörü, Ermenilerin toprak ve tazminat talepleri ile Ermeni propagandasını ele almaktadır. Yine bu bölümde yer alan “İlgili Okumalar” başlığı altında, ünlü tarihçi Justin McCarthy’nin “Bırakınız Tarihçiler Karar Versin” ve “Ermeni İsyanları ve Osmanlılar” başlıklı iki ayrı makalesi bulunmaktadır.

“Ermeni Sorununun Uluslararası İlişkiler Boyutu” başlıklı ikinci bölümde E. Büyükelçi Ömer Engin Lütem tarafından kaleme alınan “Günümüzde Ermeni Sorunu” ile “Ermeni Sorununun Olası Gelişmeleri” başlıklı iki adet makale bulunmaktadır. İlk makalede Ermeni soykırımı iddialarını tanıyan Avrupa Parlamentosu’nun ve bazı ülkelerin ulusal parlamentolarının kararları incelenmiş ve söz konusu ülkelerin bu kararları alma nedenleri üzerinde durulmuştur. İkinci makalede ise Ermeni sorunu konusunda önümüzdeki dönemde ne gibi gelişmeler olabileceği hususu değerlendirilmiştir.

Üçüncü bölümde “Ermeni Sorunu’nun Hukuksal Boyutu” adı altında E. Büyükelçi Gündüz Aktan tarafından hazırlanan “Devletler Hukukuna Göre Ermeni Sorunu” ve Doç. Dr. Sadi Çaycı’nın kaleme almış olduğu “Uluslararası Hukuk Açısından Ermeni Sorunu ve 1915 Olayları” konulu iki makaleye yer verilmektedir.

Konunun psikolojik boyutunun incelendiği dördüncü bölümde Doç. Dr. Erol Göka’nın “Ermeni Sorununun (Gözden Kaçan) Psikolojik Boyutu” ile Klinik Psikolog F. Sevinç Göral Alkan’ın “Türk-Ermeni Meselesi: Mağduriyet Psikolojisi ve Büyük Grup Kimliğinin Etkisi” başlıklı iki yazı yer almaktadır.

Kitabın son bölümünde ise yine E. Büyükelçi Ömer Engin Lütem tarafından hazırlanan ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Karabağ sorunu konusundaki kararları ile Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesi’nin ve İslam Konferansı Örgütü’nün bu konudaki son kararlarını değerlendiren “Karabağ Sorunu” başlıklı bir yazı bulunmaktadır.

Ekler bölümünde ise Ermeni soykırım iddialarını kabul eden bazı ülkelerin parlamento kararları ve orijinal metinleri, ayrıca aynı konuda karar alan eyalet ve şehir meclislerinin listeleri okuyucuların hizmetine sunulmuştur.

1915 olaylarının doğru bir şekilde anlaşılması için sorunun temelini oluşturan bazı tarihî olayların belgeleriyle birlikte incelenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, söz konusu eser okuyuculara parlamento kararlarının orijinallerini sunarak büyük kolaylık sağlamaktadır.